Uỷ viên Ban Thường vụ Thành uỷ, Phó Chủ tịch UBND thành phố Dương Đức Tuấn phát biểu tại hội thảo

Phát biểu khai mạc hội thảo, Tiến sĩ - Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định, kiến trúc Việt Nam đã và đang đóng vai trò đồng hành quan trọng trong quá trình kiến thiết đất nước, từ khôi phục hậu chiến đến xây dựng hiện đại. Nền kiến trúc nước nhà không ngừng vận động, chuyển mình mạnh mẽ với tinh thần sáng tạo, hướng đến mục tiêu bền vững, văn minh, đậm đà bản sắc dân tộc, đặt con người làm trung tâm trong mọi không gian phát triển.

Dẫn chứng bằng thực tiễn phát triển tại Thủ đô, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn nhận định, kiến trúc Việt Nam nửa thế kỷ qua đã gắn chặt với tiến trình đô thị hóa và sự chuyển biến về tư duy quy hoạch. Từ các công trình biểu tượng cấp quốc gia đến hệ thống nhà ở, trường học, bệnh viện, không gian công cộng..., kiến trúc không chỉ hiện diện trong cảnh quan mà còn góp phần cải thiện chất lượng sống và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, các xu hướng kiến trúc xanh, tiết kiệm năng lượng, ứng phó biến đổi khí hậu và bảo tồn di sản ngày càng được chú trọng, khẳng định vai trò ngày một lớn của kiến trúc sư trong kiến tạo một nền đô thị hiện đại, có chiều sâu văn hóa.

Tại hội thảo, nhiều tham luận đã phác họa bức tranh đa chiều về tiến trình phát triển kiến trúc Việt Nam. GS.TS - KTS Nguyễn Quốc Thông nhìn nhận, trong suốt 50 năm qua, quy hoạch đô thị và nông thôn nước ta đã có bước tiến rõ nét, dần tiệm cận chuẩn mực quốc tế, đồng thời phát triển mạnh các xu hướng kiến trúc bản địa, nhiệt đới và xanh. Đây là những dòng chảy kiến trúc được xây dựng từ tri thức bản địa, phù hợp điều kiện tự nhiên, vùng miền, văn hóa, góp phần làm nên bản sắc riêng trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Góp thêm lát cắt từ thực tiễn Hà Nội, KTS Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội khái quát hành trình chuyển đổi của kiến trúc Thủ đô qua ba giai đoạn: từ thời kỳ bao cấp với những công trình tập thể đặc trưng, đến giai đoạn chuyển đổi kinh tế mở rộng không gian sáng tạo, và bước vào thời kỳ hội nhập với loạt công trình hiện đại, ứng dụng công nghệ và tư duy thiết kế toàn cầu. Dù chịu ảnh hưởng của xu hướng quốc tế, nhưng kiến trúc Hà Nội vẫn giữ được ký ức văn hóa - lịch sử qua từng không gian, công trình, tạo nên dấu ấn khó phai trong bản sắc đô thị.

Quang cảnh hội thảo

Tuy nhiên, không ít ý kiến tại hội thảo cũng nêu bật những vấn đề đáng suy ngẫm. Kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào đặt câu hỏi thẳng thắn về vị thế của kiến trúc sư Việt Nam, trong bối cảnh các công trình biểu tượng quốc gia ngày càng có xu hướng được thiết kế bởi các đơn vị kiến trúc nước ngoài. Dù hiểu rằng đây là hệ quả của sức mạnh công nghệ và mạng lưới toàn cầu, Kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào cho rằng, đã đến lúc phải nhìn nhận nghiêm túc vai trò và khả năng của đội ngũ kiến trúc sư trong nước, để không bị “lép vế ngay trên chính mảnh đất của mình”.

Hội thảo cũng đi đến một số khuyến nghị quan trọng nhằm định hướng kiến trúc Việt Nam trong giai đoạn mới. Trong đó, nhấn mạnh vai trò chủ động, tiên phong của Hội Kiến trúc sư Việt Nam trong phản biện chính sách, quy hoạch, đồng thời kiến nghị đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, tích hợp yếu tố tự nhiên – văn hóa – xã hội – công nghệ trong toàn bộ quy trình thiết kế, thi công và quản lý không gian kiến trúc. Song hành với đó là yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo, xây dựng đội ngũ kiến trúc sư có năng lực hội nhập, khả năng cạnh tranh quốc tế, giữ gìn bản sắc nhưng không bị tụt hậu.

Hội thảo “Kiến trúc Việt Nam - 50 năm đất nước thống nhất” không chỉ là một dịp nhìn lại chặng đường nửa thế kỷ đầy biến động và sáng tạo, mà còn là lời hiệu triệu giới kiến trúc nước nhà cần tiếp tục đổi mới tư duy, kiến tạo những không gian sống nhân văn, hiện đại, bền vững - để kiến trúc thực sự là tiếng nói mạnh mẽ của bản sắc Việt trong thời đại mới.

Hồng Hạnh