Phát biểu khai mạc và báo cáo đề dẫn hội thảo, đồng chí Đào Xuân Dũng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh: Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, đồng thời là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục và giao dịch quốc tế của cả nước. Với dân số chính thức hiện khoảng 8,5 triệu người (năm 2024) và diện tích trên 3.300 km², Hà Nội là một trong những đô thị có tốc độ tăng trưởng dân số cơ học cao nhất cả nước Những năm gần đây, Thủ đô Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong phát triển đô thị, thể hiện rõ qua cả quy mô không gian, chất lượng hạ tầng và diện mạo đô thị. Quy hoạch chung Thủ đô đến 2030, tầm nhìn 2050 đã định hình rõ hướng phát triển đa trung tâm, thúc đẩy mở rộng đô thị vệ tinh và giảm áp lực cho khu vực nội đô. Nhiều khu đô thị mới hiện đại được hình thành, góp phần nâng cao chất lượng sống. Về hạ tầng, Hà Nội đầu tư mạnh vào giao thông, với các tuyến vành đai, cầu vượt, và đặc biệt là tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội. Hạ tầng xã hội như trường học, bệnh viện, nhà ở xã hội, không gian công cộng cũng không ngừng được cải thiện. Quản lý đô thị có bước tiến lớn với chuyển đổi số, thí điểm chính quyền đô thị hai cấp và xây dựng trung tâm điều hành thông minh. Về môi trường, Thành phố triển khai các dự án cây xanh, công viên, bảo tồn mặt nước và không gian sinh thái ven sông. Hà Nội cũng được UNESCO công nhận là "Thành phố sáng tạo", khẳng định bản sắc văn hóa được giữ gìn và phát huy trong bối cảnh hiện đại hóa.

Tuy nhiên Hà Nội hiện vẫn đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức trong ngắn và dài hạn. Trước hết là áp lực dân số cơ học ngày càng tăng, dẫn đến tình trạng quá tải đối với hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và dịch vụ công; sự phát triển không đồng đều giữa các khu vực, thể hiện rõ qua chênh lệch về điều kiện sống, hạ tầng và dịch vụ giữa khu vực nội đô - ngoại thành, trung tâm - ven đô; Công tác quy hoạch còn tồn tại nhiều hạn chế, như thiếu đồng bộ, chất lượng thấp, thiếu tính dự báo và khó triển khai hiệu quả trên thực tế. Đặc biệt, Hà Nội đứng trước yêu cầu cấp thiết phải đổi mới mô hình quản lý đô thị, phù hợp với đặc điểm của một Thủ đô có quy mô lớn, cơ cấu dân cư đa dạng và trước những xu thế mới của thế giới như chuyển đổi số, thành phố thông minh, đô thị sáng tạo, cấu trúc đa trung tâm, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Những xu thế này đang tạo ra những cơ hội và thách thức mới cho Hà Nội: Việc xây dựng một mô hình phát triển đô thị mang tính tích hợp, tức là văn hóa - thông minh - sinh thái - bền vững - không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu cấp thiết nếu Hà Nội muốn duy trì vị thế dẫn dắt, tăng năng lực cạnh tranh quốc tế và đảm bảo chất lượng sống của người dân.

Vì vậy Hội thảo có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn nhằm bàn bạc, thảo luận nhằm cụ thể hóa các định hướng chiến lược quan trọng về phát triển Thủ đô Hà Nội, được xác lập trong hệ thống văn bản chính trị, pháp lý cấp Trung ương và Thành phố, qua đó góp phần triển khai hiệu quả các mục tiêu phát triển đô thị Hà Nội trong giai đoạn mới.

Tại hội thảo, có 6 tham luận và  4 ý kiến phát biểu tại Hội trường, các đại biểu và các nhà khoa học đã tập trung đi sâu phân tích và làm sáng tỏ một số nội dung chủ yếu, đó là: (1) Nhận thức sâu sắc rằng mô hình phát triển “Văn hóa - Thông minh - Sinh thái - Bền vững” không phải là bốn mục tiêu riêng lẻ, mà là một chỉnh thể hữu cơ, không thể tách rời, một đô thị thông minh sẽ không bền vững nếu thiếu nền tảng sinh thái; một đô thị sinh thái sẽ không có sức sống nếu thiếu chiều sâu văn hóa; và văn hóa chính là sức mạnh mềm, là “hồn cốt” để định vị bản sắc của một Thủ đô hiện đại trong kỷ nguyên số; (2) Làm rõ yêu cầu về một cuộc cách mạng trong tư duy quy hoạch và quản trị đô thị, theo đó, Hà Nội cần quyết liệt chuyển đổi từ mô hình quản lý theo địa giới hành chính sang mô hình quản trị vùng chức năng; (3) Vai trò của văn hóa được khẳng định vừa là nền tảng, vừa là động lực đột phá cho sự phát triển; (4) Chuyển đổi số và công nghệ thông minh được xác định là công cụ then chốt để hiện thực hóa các mục tiêu phát triển. Đô thị thông minh không chỉ là hạ tầng công nghệ, mà là phương thức vận hành hiệu quả, minh bạch và lấy người dân làm trung tâm. (5) Chất lượng sống và sự hài hòa với thiên nhiên được xác định là mục tiêu cuối cùng của mọi nỗ lực phát triển.

Phát biểu kết luận hội thảo, PGS.TS Phạm Minh Anh, Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong cảm ơn sự quan tâm của Thành ủy, Hội đồng Lý luận Trung ương; biểu dương, ghi nhận tinh thần trách nhiệm của các nhà khoa học, chuyên gia và Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong đã đóng góp tích cực vào thành công của Hội thảo.

“Hội thảo của chúng ta khép lại, nhưng những ý tưởng, trăn trở và khát vọng về một Hà Nội “Văn hóa - Thông minh - Sinh thái - Bền vững” sẽ tiếp tục được lan tỏa. Đây không phải là điểm kết thúc, mà là sự khởi đầu cho một giai đoạn hợp tác chặt chẽ hơn, hành động quyết liệt hơn, bao gồm cả hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm. Với bề dày lịch sử ngàn năm văn hiến, với tiềm năng, vị thế và sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và nhân dân, chúng ta hoàn toàn tin tưởng rằng Hà Nội sẽ hiện thực hóa được tầm nhìn của mình, xứng đáng là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”, một thành phố đáng sống, năng động và tiên phong trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” - PGS.TS Phạm Minh Anh nhấn mạnh.

Vũ Hoài Nam - Nguyễn Hồng Sơn