Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Văn Quyến cho biết, sau các phiên chất vấn của HĐND thành phố, Sở đã tổ chức tổng rà soát hệ thống quy phạm pháp luật về đê điều, phòng chống thiên tai và thủy lợi; tổng kết thực tiễn thi hành Luật Đê điều và các nghị định liên quan. Qua đó, nhiều nội dung chưa phù hợp thực tế đã được chỉ rõ như: vướng mắc trong đầu tư, tu bổ đê; quản lý công trình nhà ở nằm trong phạm vi bảo vệ đê; bất cập trong cấp phép các hoạt động liên quan đến bãi sông, bãi nổi; sự thiếu thống nhất trong việc xác định ranh giới khu dân cư được tồn tại hợp pháp… Tất cả đều đã được tổng hợp, kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, điều chỉnh chính sách.

Đáng chú ý, việc triển khai Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng và sông Đuống hiện vẫn còn chậm. Nhiều địa phương chưa hoàn thành việc lập, xác nhận bản vẽ ranh giới tỷ lệ 1/500 đối với các khu dân cư tập trung ngoài bãi. Việc chậm trễ này khiến công tác xác lập pháp lý sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và giấy phép xây dựng gặp nhiều khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp, xây dựng trái phép. Trước thực trạng đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản yêu cầu các quận, huyện khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, đảm bảo căn cứ pháp lý chặt chẽ, thống nhất trong quản lý đất đai và xây dựng.

Cùng với đó, các Hạt quản lý đê được chỉ đạo tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương để kiểm tra, phát hiện vi phạm. Chỉ tính từ đầu năm 2025, đã có 31 vụ vi phạm pháp luật về đê điều bị lập hồ sơ xử lý, trong đó phần lớn xảy ra tại khu vực bãi sông Hồng, sông Đuống và sông Cầu với các hành vi chủ yếu như: đổ thải, san gạt mặt bằng, xây dựng trái phép.

Dù vậy, theo đánh giá của Sở, nhiều địa phương vẫn chưa thực sự nghiêm túc trong xử lý vi phạm; tình trạng buông lỏng quản lý, hợp thức hóa công trình sai phép, lấn chiếm đất bãi vẫn tồn tại. Trong khi đó, tốc độ đô thị hóa ngày càng nhanh, gia tăng áp lực lên hệ thống hạ tầng, nhất là các công trình phòng chống thiên tai vốn đã cũ kỹ và quá tải.

Trước những bất cập đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã kiến nghị Trung ương sớm nghiên cứu điều chỉnh Luật Đê điều theo hướng cập nhật thực tiễn, đặc biệt là quy định phạm vi bảo vệ công trình kè, khu dân cư để đảm bảo tính thống nhất trong quy hoạch, xây dựng và phòng chống thiên tai. Đồng thời, đề xuất cơ chế thu hút đầu tư xã hội hóa vào các dự án tu bổ, nâng cấp đê điều – không chỉ để củng cố kết cấu hạ tầng mà còn kết hợp phát triển du lịch, kinh tế sinh thái ven sông.

Ngoài ra, một số văn bản pháp lý quan trọng như Thông tư 04/2021/TT-BNNPTNT và Nghị định 03/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đê điều cũng được đề xuất sửa đổi, bổ sung nhằm tăng tính khả thi, sát thực tiễn. Các quy hoạch phòng chống lũ tại hệ thống sông Hồng, sông Đáy, sông Thái Bình cũng cần được điều chỉnh đồng bộ với Luật Thủ đô 2024 và định hướng phát triển đô thị hiện đại của Hà Nội.

Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND thành phố Nguyễn Minh Tuân nhấn mạnh, để giải quyết tận gốc vấn đề, cần tăng cường sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy Đảng trong quản lý đất đai, trật tự xây dựng, đặc biệt là khu vực bãi sông, nơi thường bị lợi dụng để bao chiếm, chuyển đổi mục đích sử dụng trái phép. Các địa phương phải thực hiện nghiêm Chỉ thị số 13-CT/TU và Nghị quyết số 11-NQ/ĐU của Đảng ủy UBND thành phố về quản lý đất đai, đầu tư công và bảo đảm an ninh, trật tự.

Không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay thủ tục hành chính, quản lý đê điều và sử dụng đất bãi là bài toán tổng hợp giữa quy hoạch, pháp lý, kỷ cương hành chính và năng lực điều hành tại cơ sở. Nếu không kiểm soát chặt chẽ từ bây giờ, những hệ lụy trong tương lai có thể vượt ra ngoài khả năng ứng phó, nhất là khi thiên tai ngày càng cực đoan.

Bảo Vy - Thanh Thủy